کد مطلب:5578 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:110
دوری از سستی نسبت به مبانی دینی
امروزه نیز مسلمانان نباید مفتون تبلیغات ضد دینی دشمنان و دوستانِ به ظاهر مسلمان گردند و نسبت به دین و مبانی دینی، سُست و منفعل سیاست آنان گردند و تسامح و تساهل نشان دهند:
«فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا» [1] ؛ در برابر فرمان پروردگارت شكیبایی كن و از آنان هیچ گنه پیشه یا ناسپاسی را فرمان مبر.
«فَأَعْرِضْ عَن مَّن تَوَلَّی عَن ذِكْرِنَا وَلَمْ یُرِدْ إِلاَّ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا» [2] ؛ از هر كس كه از یاد ما روی برتافته و جز زندگی دنیا را خواستار نبوده است، روی برتاب.
«اتَّبِعْ مَا أُوحِیَ إِلَیْكَ مِن رَّبِّكَ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِینَ» [3] ؛ از آن چه از پروردگارت به تو وحی شد پیروی كن. هیچ معبودی جز او نیست. و از مشركان روی برگردان.
«وَلاَ تَرْكَنُواْ إِلَی الَّذِینَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ اللّهِ مِنْ أَوْلِیَاء ثُمَّ لاَ تُنصَرُونَ» [4] ؛ به كسانی كه ستم كردند مگرایید و بر ظالمان تكیه ننمایید كه موجب شود آتشی شما را فراگیرد و در برابر خدا برای شما دوستانی نخواهد بود و سرانجام یاری نخواهید شد.
این آیه به عنوان یك وظیفه قطعی بیان می دارد كه در امور عقیدتی، سیاسی، نظامی و اقتصادی و فرهنگی، به ظالمان و ستم پیشگان، تكیه و اعتماد و همكاری و دوستی نكنید.
بنابراین مُداهنه و ركون به ستم گران، باعث سقوط به آتش عذاب است.
افزون بر این، آیات فراوان دیگری نیز وجود دارد كه دستور به جهاد و مجاهده در راه خدا، با مشركان و اهل كتاب و منافقان را صادر نموده است و نیز آیات و روایاتی كه توبیخ و سرزنش از افرادی می كند كه از شركت در جهاد با دشمنان دین، برای احیاء دین خدا سرباز می زنند وجود دارد.
از مجموع این آیات به دست می آید كه مُداهنه در دین و احكام دینی، صحیح نیست و از اهل معصیت و گناهكاران و مشركان و...، باید اعراض و تبرّی جُست و نسبت به آنان باید قاطعیت به خرج دادند نه تساهل و تسامح قاطعیت و عدم مُداهنه در روایات در جوامع روایی نیز احادیث فراوانی در زمینه قاطعیت و عدم مُداهنه و ابراز خشم و اعمال خشونت نسبت به دشمنان و بزهكاران وارد شده كه برخی از این احادیث به دلالت مطابقی و به صراحت لفظی، دالّ بر این مطلب است و برخی دیگر به دلالت التزامی و تضمّنی، و ما تنها به نمونه ای از این احادیث اشاره می كنیم در باب «الحُب فی اللّه والبغض فی اللّه» [5] .
احادیثی آمده دالّ بر این كه «بغض و خشم، در مواردی، لازم و ضروری است». البته نه خشم و كینه توزی مادّی بلكه خشم و قاطعیتی كه در راه خدا و برای اجرای احكام الهی و احقاق حقوق شرعی مردم باشد. در باب «الامر بالمعروف و النهی عن المنكر» [6] نیز امر به معروف و نهی از منكر، مراحلی دارد كه آخرین مرحله آن برخورد فیزیكی و ضرب و جرح و حتّی قتل است.
گفتنی است كه این مرحله از امر به معروف و نهی از منكر به دستور حاكم شرع اسلامی باید باشد و بدون اذن و فرمان دینی نمی شود. خشونت در شرع مقدس، روی مصالح و عللی تجویز شده و تعیین حدود و ثغور آن یك بحث فقهی است. در باب «الغیره والحمّیه» [7] نیز روایاتی بیانگر این است كه فرد مسلمان در مسائل دینی و... باید غیرت و خشم بورزد و واكنش های صریح و شدید و البته عادلانه نشان دهد.
به عنوان نمونه، حضرت علی علیه السلام فرمود:
لا تُرَخِّصُوا لأَنْفُسِكُمْ فَتَذْهَبَ بِكُمُ الرُّخَصُ مَذَاهِبَ الظَّلَمَةِ وَ لا تُدَاهِنُوا فَیَهْجُمَ بِكُمُ الإِدْهَانُ عَلَی الْمَعْصِیَةِ [8] ؛ بندگان خدا! به خویشتن، اجازه مداهنه و لاابالی گری ندهید كه شما را به ستم می كشاند. آن گاه كه حق راشناختیدوحق بشما روی آورد و نیاز به یاری شما دارد، هرگز مداهنه و سستی نكنید.
و نیز آن حضرت علیه السلام فرمود:
لاَ یُقِیمُ أَمْرَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ إِلاَّ مَنْ لاَ یُصَانِعُ وَ لاَ یُضَارِعُ وَ لاَ یَتَّبِعُ الْمَطَامِعَ [9] ؛ فرمان خدا را برپای نمی دارد مگر كسی كه در حق، مدارا نكند و سازش نكند و در پی طمع ها نتازد.
«فَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ وَلا تُطِعْ مِنْهُمْ آثِمًا أَوْ كَفُورًا» [1] ؛ در برابر فرمان پروردگارت شكیبایی كن و از آنان هیچ گنه پیشه یا ناسپاسی را فرمان مبر.
«فَأَعْرِضْ عَن مَّن تَوَلَّی عَن ذِكْرِنَا وَلَمْ یُرِدْ إِلاَّ الْحَیَاةَ الدُّنْیَا» [2] ؛ از هر كس كه از یاد ما روی برتافته و جز زندگی دنیا را خواستار نبوده است، روی برتاب.
«اتَّبِعْ مَا أُوحِیَ إِلَیْكَ مِن رَّبِّكَ لا إِلَهَ إِلاَّ هُوَ وَأَعْرِضْ عَنِ الْمُشْرِكِینَ» [3] ؛ از آن چه از پروردگارت به تو وحی شد پیروی كن. هیچ معبودی جز او نیست. و از مشركان روی برگردان.
«وَلاَ تَرْكَنُواْ إِلَی الَّذِینَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّكُمُ النَّارُ وَمَا لَكُم مِّن دُونِ اللّهِ مِنْ أَوْلِیَاء ثُمَّ لاَ تُنصَرُونَ» [4] ؛ به كسانی كه ستم كردند مگرایید و بر ظالمان تكیه ننمایید كه موجب شود آتشی شما را فراگیرد و در برابر خدا برای شما دوستانی نخواهد بود و سرانجام یاری نخواهید شد.
این آیه به عنوان یك وظیفه قطعی بیان می دارد كه در امور عقیدتی، سیاسی، نظامی و اقتصادی و فرهنگی، به ظالمان و ستم پیشگان، تكیه و اعتماد و همكاری و دوستی نكنید.
بنابراین مُداهنه و ركون به ستم گران، باعث سقوط به آتش عذاب است.
افزون بر این، آیات فراوان دیگری نیز وجود دارد كه دستور به جهاد و مجاهده در راه خدا، با مشركان و اهل كتاب و منافقان را صادر نموده است و نیز آیات و روایاتی كه توبیخ و سرزنش از افرادی می كند كه از شركت در جهاد با دشمنان دین، برای احیاء دین خدا سرباز می زنند وجود دارد.
از مجموع این آیات به دست می آید كه مُداهنه در دین و احكام دینی، صحیح نیست و از اهل معصیت و گناهكاران و مشركان و...، باید اعراض و تبرّی جُست و نسبت به آنان باید قاطعیت به خرج دادند نه تساهل و تسامح قاطعیت و عدم مُداهنه در روایات در جوامع روایی نیز احادیث فراوانی در زمینه قاطعیت و عدم مُداهنه و ابراز خشم و اعمال خشونت نسبت به دشمنان و بزهكاران وارد شده كه برخی از این احادیث به دلالت مطابقی و به صراحت لفظی، دالّ بر این مطلب است و برخی دیگر به دلالت التزامی و تضمّنی، و ما تنها به نمونه ای از این احادیث اشاره می كنیم در باب «الحُب فی اللّه والبغض فی اللّه» [5] .
احادیثی آمده دالّ بر این كه «بغض و خشم، در مواردی، لازم و ضروری است». البته نه خشم و كینه توزی مادّی بلكه خشم و قاطعیتی كه در راه خدا و برای اجرای احكام الهی و احقاق حقوق شرعی مردم باشد. در باب «الامر بالمعروف و النهی عن المنكر» [6] نیز امر به معروف و نهی از منكر، مراحلی دارد كه آخرین مرحله آن برخورد فیزیكی و ضرب و جرح و حتّی قتل است.
گفتنی است كه این مرحله از امر به معروف و نهی از منكر به دستور حاكم شرع اسلامی باید باشد و بدون اذن و فرمان دینی نمی شود. خشونت در شرع مقدس، روی مصالح و عللی تجویز شده و تعیین حدود و ثغور آن یك بحث فقهی است. در باب «الغیره والحمّیه» [7] نیز روایاتی بیانگر این است كه فرد مسلمان در مسائل دینی و... باید غیرت و خشم بورزد و واكنش های صریح و شدید و البته عادلانه نشان دهد.
به عنوان نمونه، حضرت علی علیه السلام فرمود:
لا تُرَخِّصُوا لأَنْفُسِكُمْ فَتَذْهَبَ بِكُمُ الرُّخَصُ مَذَاهِبَ الظَّلَمَةِ وَ لا تُدَاهِنُوا فَیَهْجُمَ بِكُمُ الإِدْهَانُ عَلَی الْمَعْصِیَةِ [8] ؛ بندگان خدا! به خویشتن، اجازه مداهنه و لاابالی گری ندهید كه شما را به ستم می كشاند. آن گاه كه حق راشناختیدوحق بشما روی آورد و نیاز به یاری شما دارد، هرگز مداهنه و سستی نكنید.
و نیز آن حضرت علیه السلام فرمود:
لاَ یُقِیمُ أَمْرَ اللَّهِ سُبْحَانَهُ إِلاَّ مَنْ لاَ یُصَانِعُ وَ لاَ یُضَارِعُ وَ لاَ یَتَّبِعُ الْمَطَامِعَ [9] ؛ فرمان خدا را برپای نمی دارد مگر كسی كه در حق، مدارا نكند و سازش نكند و در پی طمع ها نتازد.
[1] انسان (76) آيه 24.
[2] نجم (53) آيه 29.
[3] انعام (6) آيه 106.
[4] هود (11) آيه 113.
[5] كافي، ج2، ص124-127.
[6] جواهر الكلام، ج21، ص352 باب «الامر بالمعروف و النهي عن المنكر».
[7] الاخلاق، مظاهري، ص445 - 459.
[8] بحارالانوار، ج77، ص291.
[9] نهج البلاغه، حكمت 110.